Wijn-woordenboek

ABBOCCATO 

Lichtzoete wijn uit Italië  dus niet droog maar ook niet uitgesproken zoet

ACIDITEIT 

De aciditeit geeft de zuurgraad aan in een wijn. Van nature beschikt een wijn over een heel palet aan organische zuren (appelzuur, melkzuur, citroenzuur, wijnsteenzuur etc)

De zuurgraad speelt een belangrijke rol in de wijn. Als tegenhanger van de zoete en verzachtende bestanddelen (suiker, alcohol, glycerine) geeft de zuurgraad ook frisheid aan de wijn  die daardoor als Lichter wordt ervaren . Indiende zuurgraad echter te hoog is ervaart men de wijn juist als wrang of te groen. Een lagere zuurgraad maken de wijn milder en soepeller. Als de zuurgraad echter te laag is wordt de wijn juist als zwaar of slap wordt ervaren.Als voorbeeld:  Om voldoende frisheid te houden in een zoete witte wijn is een hoge zuurgraad noodzakelijk. Hoewel de wijn dan zoet is door de hoeveelheid aanwezige restsuikers is deze toch fris zuur de aanwezige zuren. Zonder deze zuren zou slechts een zoete siroop overblijven zonder enige complexiteit.

ADEGA

De term voor wijnhuis in Portugal

AFLOOPWIJN

Dit is de benaming van het sap dat wordt verkregen vóór de feitelijke persing (soms ook “lekwijn” genoemd. Door het kneuzen van de druiven of het totale gewicht van de trossen komt er sap vrij. Bij rode wijn. Wijn die afkomstig is uit geperste druiven heet “PERSWIJN”. 

ALCOHOL 

Ethanol (ethylalcohol) is de belangrijkste van de alcoholen die ontstaat bij alcoholische vergisting. Bij een normale vergisting zal het alcoholgehalte in de wijn variëren tussen de 8% en de 15%. Boven de 15% wordt het alcoholgehalte te hoog voor de gistcellen die hierdoor sterven waardoor de vergisting stopt op natuurlijke wijze ongeachte de aanwezige resterende suikers. Bij versterkte wijnen (dus met meer dan 15 %) is er een extra toevoeging van alcohol geweest (port, sherry, Muskat Beaum de Venise). In de meeste gevallen wordt deze alcohol toegevoegd voor dat de vergisting gereed is. In sommige gevallen wordt de vergisting voortijdig gestopt om een zoete wijn over te houden met een laag alcoholpercentage. Deze wijnen worden dan ook niet versterkt. Een voorbeeld hiervan is Moscato d’Asti. Om I % volume extra alcohol te verkrijgen moet er bij witte wijn 17 gram suiker per liter beschikbaar zijn. Voor rode wijn is dit 18 gram.  In sommige gevallen wordt er suiker toegevoegd zie hiervoor chaptaliseren 

ALCOHOLISCHE (VER)GISTING 

Bij de alcoholische vergisting worden suikers uit het druivensap door enzymen in het gist omgezet in alcohol, CO2 en warmte. Het is deze vergisting waarbij het sap wodrt omgezet in wijn.

AMABILE
Een Italiaanse wijn die zoeter is dan de abboccato

AMONTILLADO 

Dit type sherry is na de biologische rijping versterkt tot ca 17% alc. en heeft vervolgens een oxidatieve rijping ondergaan. In het begin zijn de gistachtige aroma’s van de 1e rijping nog duidelijk aanwezig maar deze verminderen/verdwijnen na verloop van tijd. 

Dit type sherry heeft zowel kenmerken van de Fino/Manzanilla en de Oloroso, is 

amberkleurig /bruin en ontwikkeld geleidelijk aroma’s van gedroogd fruit. 

AOC (appellation d'origine contrôlée) 

Vaak afgekort tot AC of AOC geeft een Gecontroleerde herkomstbenaming aan.

Deze term wordt voornamelijk in Frankrijk gebruikt en een voorbeeld van een BOB (Beschermde Oorsprongsbenaming). Tegenwoordig wordt in Frankrijk en de rest van de Europese unie de term AOP (appellation d'origine protégée) gebruikt als aanduidding voor de Europese herkomstbenaming. Wijnen met een dergelijke aanduiding moeten aan strikte voorwaarden voldoen. Hierbij gaat het om o.a. toegestane druivenrassen en eventueel assemblage verhoudingen, maximale opbrengst per hectare, alcoholpercentage van de wijn, naamgeving, herkomst van de druiven, teelt- en vinificatiemethoden etc.  (zie ook AOP)

AOP (appellation d'origine protégée) 

In de Europese unie wordt deze term gebruikt als herkomstaanduiding.

Wijnen met een dergelijke aanduiding moeten aan strikte voorwaarden voldoen. Hierbij gaat het om o.a. toegestane druivenrassen en eventueel assemblage verhoudingen, maximale opbrengst per hectare, alcoholpercentage van de wijn, naamgeving, herkomst van de druiven, teelt- en vinificatiemethoden etc.  

(zie ook AOC)

APPELZUUR 

Dit zuur is het zuur dat in grote mate aanwezig is in groene appels en bijvoorbeeld in onrijpe druiven. Deze scherpe appelzuren kunnen door de Malolactische vergisting/omzetting omgezet worden in de mildere melkzuren.

AROMA 

Geur en Smaak elementen die aanwezig zijn in de wijn. En zorgen voor de beleving van de wijn. Hoewel wijn gemaakt is van vergiste druiven kunnen er toch verschillende aroma’s in de wijn aanwezig zijn waardoor het lijkt als of er ook andere ingrediënten zijn toegevoegd. Dit kunnen Primair aroma’s zijn uit de druif (bijv.: fruit of kruidenaroma’s),

 Secondaire aroma’s die ontstaan door de vinificatie (Bijv.; Vanille, brioche) of Tertiaire aroma’s die ontstaan door rijping van de wijn (bijv. bosgrond, paddenstoelen)

ASSEMBLAGE 

Het samenvoegen van verschillende jonge wijnen tot 1 eindproduct. In de meeste gevallen is er duidelijke wet- en regelgeving of welke combinaties en verhoudingen zijn toegestaan en onder welke voorwaarde dit dan mag. In de Bordeaux worden bij voorbeeld veel wijnen gemaakt die bestaan uit meerdere rassen de wetging is echter erg strikt in de bepalingen wat wel en niet kan ( zie ook AOC en AOP)

AUSBRUCH

Een Oostenrijkse wijnsoort, dit type wijn is zoeter dan een Beerenauslese•, maar minder zoet dan een Trockenbeerenauslese•.

AUSLESE 

Duitse wijn die is gemaakt van Iaat geplukte, individueel geselecteerde, soms door edele rotting' aangetaste druiven met veel suikers. Een Auslese kan zowel droog als zoet zijn. In de classificatie heeft een auslese een hoger Mostgewicht dan een spätlese maar minder dan een beerenaulese.

AZIJNZUUR 

Dit is een type zuur dat in alle wijnen voorkomt. Vaak in slechts geringe maten. Als het zich echter doorontwikkeld kan het de wijn in azijn veranderen.

BAG-IN-BOX 

Wijnverpakking vaak van karton met daarin een zak en een kraantje aan de buitenzijde. 

Deze methode wordt vaak gebruikt voor eenvoudige bulkwijn

BARRICA 

Wijnvat uit spanje met een inhoud van ongeveer 225 liter

BARRIQUE 

Houtenvat met een inhoud van tussen de 200-250 l. De exacte maat is afhankelijk van de afhankelijk van de streek. In de Bourgogne is dit 228 liter, in Spanje en de Bordeaux 225 liter en in de regio TouraineAnjou 232 liter. Het vat wordt gebruikt voor het rijpen van rode wijn en de vergisting en rijping van witte wijn. De aroma’s uit het hout geven de wijn een kenmerkende vanille-achtige smaak. 

BATONNAGE 

Bij battonage wordt het vastgezette bezinksel losgemaakt van het vat of de kuip en door de wijn (in wording) geroerd. Deze deeltjes gaan weer zweven en hebben zo een positieve invloed op de wijn.De wijn wordt er complexer, soepeler en 'vetter' door. Hiervoor worden stokken/ staven gebruikt ( (Frans: "batons"). Deze techniek wordt bijvoorbeeld bij champagne toegepast.

BEERENAUSLESE 

Letterlijk "Bessen/druiven (beeren) die zijn uitgezocht (auslese)".

Het is een Oostenrijkse of Duitse wijn die is gemaakt van (over)rijpe druiven die geselecteerd worden uit de druiventros. Vaak zijn deze druiven door edele rotting (zie botritis) aangetast. 

BIODYNAMISCHE WIJNBOUW 

Een vorm van biologische wijnbouw gebaseerd op de filosofie van Rudolf Steiner en Maria Thun waarbij de wijngaard als onderdeel van de kosmos wordt gezien. Alle elementen vormen 1 samenhangend geheel van aarde, lucht, sterren en planeten. Op basis van deze samenhang baseren beoefenaars hiervan hun keuzes. Om ziekten te behandelen, voor ongediertebestrijding en voor bemesting maakt men gebruik van homeopathische middelen (preparaten genoemd) 

BLANC DE BLANCS 

Letterlijk “Wit van wit”. Dit is een witte wijn gemaakt van witte druiven.

BLANC DE NOIRS 

Letterlijk “Wit van zwart”. Dit is een witte wijn gemaakt van blauwe druiven.

BLEND
Zie assemblage.

BLOESEMING

cruciale fase bij de vorming van druiven. Het zijn alleen de bevruchte bloempjes die zich kunnen ontwikkelen tot de bessen, genaamd druiven.

BLUSH 

Dit is een Amerikaanse term voor een 'rosé'.

BODEGA 

De term voor Wijnkelder of wijnpakhuis in Spanje

BORDEAUXSE PAP 

Bordeauxse pap wordt toegepast als bestrijdingsmiddel en werkt tegen schimmelinfecties (meeldauw en valse meeldauw) en een aantal bacteriële infecties van de wijnstok. Het bestaat uit een mengsel van kopersulfaat en kalk.  Omdat koper, als zwaar metaal, potentieel schadelijk is voor het milieu en de gezondheid wordt er steeds vaker gekozen voor alternatieve synthetische middelen.

BOTRYTIS CINEREA 

Dit is de aantasting van vooral de druiven door de grauwe/grijze schimmel. 

In veel gevallen ongewenst , in sommige essentieel voor het maken van een specifieke stijl
zie ook POURITURE NOBLE

BOTTELING 

Het vullen van de wijnflessen met wijn. Zie mise en bouteille.

BOUQUET 

Het samenspel van de verschillende geuraroma’s in de wijn. Zie ook aroma

BRANCO 

In Portugal de aanduiding voor witte wijn

BRUT / BRUTO / HERB

Term voor mousserende wijnen die een indicatie geeft over de zoetheid en de aanwezige restsuikers. In het geval van Brut is dit: 0-12 g/l. Zie ook RESTSUIKER

CAPSULE 

Huls over de kurk van een wijnfles. Vroeger waren deze vaak gemaakt van een tin legering. Tegenwoordig zijn deze doppen meestal van metaal of kunststof. 

Daarnaast wordt de term capsule ook gebruikt voor de kroonkurk die gebruikt wordt bij de productie van mousserende wijnen volgens de methode traditionelle .

CRD-CAPSULE (Capsule Représentative de Droit)

NL: Capsule van de vertegenwoordiger van de wet. Sinds 1960 worden de wijnflessen in Frankrijk voorzien van een speciaal zegel waarmee wordt aangegeven dat de inhoud van de fles geschikt is voor menselijke consumptie en de de verschiuldigde belastingen zijn voldaan. 

CAVA 

Aanduiding voor mousserende wijnen uit Spanje die volgens de méthode traditionelle zijn gemaakt en moeten minimaal 9 maanden rijpen op de Lie. Hoewel de meeste Cava uit Catalonië komt mag er ook in Rioja, Navarra en Valencia cava gemaakt worden. Als druivenras worden Xarel-lo, Macabeo (viura) en Parellada voor de witte cava gebruikt en Grenacha en Monastrell voor de rosé.

CEPAGE 

Is een Franse term die letterlijk “druivenras” betekent. Deze term wordt gebruikt om de druivenrassen in de wijn mee aan te duiden. Zo is een monocépagewijn overwegend van één druivenras gemaakt.  Bicépagewijnen zijn van ten minste twee druivenrassen gemaakt. Het ras met het grootste aandeel wordt als eerste genoemd op het etiket. 

CENTRIFUGEREN 

Het proces waarbij de most of wijn wordt ontdaan van vaste delen met als doel deze helder te maken.

CHAMBREREN 

Het op kamertemperatuur brengen van een wijn. In vroeger tijden werden wijnen bewaard in koele kelders. Aangezien de serveer temperatuur van rode wijn meestal tussen de 16 ºC en 18 ºC ligt moesten deze wijnen op deze temperatuur komen alvorens ze te serveren. Doordat er toen nog geen centrale verwarming was lag de gemiddelde kamertemperatuur op 18 ºC. Ondanks dat we nu vaak geen keom lders meer gebruiken is het nog steeds een goed idee wijnen geleidelijk aan van de bewaartemperatuur op de schenktemperatuur te brengen.

CHAPEAU / HOED

Tijdens de vinificatie van rode wijn komt er al snel een dikke laag aan vaste deeltjes ( o.a. vruchtvlees, schillen , pitjes, steeltjes) boven op het vergistende sap te drijven. Deze laag wordt de kap of de hoed genoemd. Zie ook PIGEAGE

CHAPTALISEREN 

Chaptaliseren is het toevoegen van suiker (riet- of bietsuiker) aan de most om een hoger alcoholpercentage te krijgen in de uiteindelijke wijn. Deze methode is bedacht door de Franse scheikundige Jean-Antoine Chaptal, vandaar de naam ‘chaptaliseren’. In het Duits wordt het echter ook wel ‘Anreicherung’, ‘Verbesserung’ of ‘Zuckerung’ genoemd. In veel landen is het verboden om suikers toe te voegen. In de landen waar het wel is toegestaan, is het aan strenge regels gebonden. 

CHATEAU 

Term (letterlijk vertaald: Kasteel) die wordt gebruikt om aan te geven dat de wijn van een specifiek wijn domein is. In veel gevallen is er geen feitelijk kasteel betrokken bij het wijn domein maar is dit alleen voor het romantische idee ervan

CITROENZUUR 

Een van het type zuren die in alle vruchten voorkomt in meer of mindere mate. Vooral Citrusfruit heeft veel citroenzuur. De aanwezigheid van citroenzuur verschilt per druiventype. In witte druiven is dit gehalte lager dan bij blauwe druiven.

CLAIRET 

Is een lichtrode wijn uit de Bordeaux die wordt gemaakt door de (blauwe) druiven slechts kort te vergisten.

Zie ook SAIGNÉE.

CLASSICO 

De term die Italië wordt gebruikt om aan te geven dat een bepaalde wijn uit het oorspronkelijke geclassificeerde gebied komt. Bijvoorbeeld Chiante Classico  

CLIMAT

In de Bourgogne staat dit begrip niet alleen voor het klimaat dat er heerst, maar

 is het ook een aanduiding voor kadastrale buurtschappen in de dorpen, waarvan sommige premier cru's voortbrengen en andere niet geclassificeerd zijn. Toch mogen

de laatste op het etiket staan, onder de gemeentelijke appellation, als er maar geen verwarring met de als premier cru's erkende wijnen kan ontstaan. Zo is Les Bouchères in Meursault een climat de premier cru, wat duidelijk op het etiket staat, en Les Narvaux simpelweg een climat, vallend onder de appellation Meursault.

CLOS 

Letterlijk betekent het “ gesloten”  Deze term werd bijvoorbeeld in de Bourgogne gebruikt voor een ommuurde wijngaard.

Clos de Vougeot is hier een voorbeeld van.

COLLERETTE 

Het hals-label van de wijnfles.

COULURE 

Verschijnsel tijdens de vruchtzetting wanneer bloemen zich moeten ontwikkelen tot druiven. Door te veel neerslag of een te lage temperatuur kan het gebeuren dat de bestuiving van de bloemen onvoldoende plaatsvindt. Het gevolg is dat meer bloemen dan normaal onbevrucht blijven. Deze bloemen verwelken en vallen van de plant af of ontwikkelen zicht tot misvormde / of verdorde druiven.

CRÉMANT 

Term die gehanteerd wordt voor mousserende wijn in o.a. de Bourogne, Loire en Elzas en aangeeft dat de wijn, net als champagne,  is gemaakt volgens de méthode traditionelle. Door de geldende wijnwetgeving is het niet toegestaan in deze gebieden de term “ Champagne”  te gebruiken

CRIANZA  

Term die in Spanje gehanteerd wordt en een indicatie geeft voor de rijping van de wijn , in totaal en specifiek voor het deel op eikenhouten vaten. “Con crianza” betekent 'met opvoeding'. Naast de algemene regels worden in de Rioja afwijkende regels gehanteerd. Voor Spanje geldt : Rood: min. 24 maanden rijpen waarvan min. 6 maanden op eikenhouten vaten, Wit: min. 18 maanden rijpen waarvan min. 6 maanden op eikenhouten vaten, Voor Rioja geldt : Rood: min. 24 maanden rijpen waarvan min. 12 maanden op eikenhouten vaten, Wit: min. 24 maanden rijpen waarvan min. 6 maanden op eikenhouten vaten.

CRU BOURGEOIS

Aanduiding voor rode wijnen uit de Médoc die jaarlijks worden toegekend op basis van de kwaliteit van de wijn in plaats van op basis van het chateau zoal het geval is bij de cru classés.

CUVAISON (0f CUVAGE)

Belangrijke fase in de wijnbereiding. De term dekt alles wat er in de wijnkuipen gebeurt. zowel het vullen van de kuipen met druiven en de gisting van de in de kuipen als de remontage en de  valt onder dit begrip. Zie ook décuvage,

NÉGOCIANT 

Aanduiding voor een handelshuis die druiven, sap of wijnen inkoopt, eventueel bewerkt en de wijn vervolgens verkoopt. 

ONDERSTAM 

Het ondergrondse deel van een wijnstok waarop een bovendeel is geënt. Vanweze resistentie tegen phylloxera worden amerikaanse onderstammen vaak gebruikt waarop Europese druivenrassen worden geënt.

OUILLAGE 

Met OUILLAGE ( letterlijk : “aanvulling”) kunnen een tweetal verschillende zaken worden bedoeld. Beide betekenissen hebben te maken met het contact tussen zuurstof en wijn.

De aanwezigheid van zuurstof heeft effect op de smaak en ontwikkeling van de wijn.

Om dit te voorkomen wordt een wijnvat (waar gedurende de rijping een deel van de wijn uit verdampt) aangevuld met nieuwe wijn zodat de hoeveelheid zuurstof verminderd. Een 2e betekenis is dat met OUILLAGE de ruimte wordt bedoeld tussen de kurk/dop en de wijn in een fles en de ruimte tussen de wijn en het vat.  

OVERRIJPING 

Als de druiven aan de wijnstok rijp zijn kan de wijnmaker kiezen de druiven te oogsten. Of langer te laten hangen. Overrijpe drijven verdrogen of beschimmelen wat ten goede kan komen aan de concentratie en/of aroma’s in de druif Zie ook PASSERILLAGE en POURRITURE NOBLE.

OVERSTEKEN 

Is het scheiden van vaste en vloeibare delen bijvoorbeeld LIE of HOED. Bij de vinivicatie van rode wijn wordt de afgetapte most/wijn soms teruggepompt over de hoed voor meer extractie van kleur en aroma’s. Daarnaast kan het worden gebruikt om warmte kwijt te raken en/of zuurstof toe te voegen. Franse term hiervoor is soutirage.

OXIDATIE 

De verandering van de aroma’s in de most of wijn als gevolg van contact met zuurstof uit de lucht. Afhankelijk van het type (versterkte) wijn kan oxidatie het juist wenselijk zijn (bijvoorbeeld bij het maken van Ollorosso sherry ) of onwenselijk (bijvoorbeeld Beaujolais nouveaux).

PALO CORTADO

Dit is een speciale sherry met de subtiele smaken van een mooie amontillado maar ook een vol en toch smaakprofiel van een oloroso sherry. Een Palo Corrado begin te rijpen als een fino of manzanilla maar gedurende de rijping begint spontaan de Flor laag te verdwijnen waarna de rijping verder oxidatief is. De naam is een samentrekking van het slash-teken (Palo) waarmee vaten werden gemerkt die bedoeld waren om een fino of amontillado te worden en Cortado. Zodra men door had dat de Florlaag begon te verdwijnen werd en een streep door de palo gehaald (Cortado betekent afgesneden)

PARELEND 

Uitdrukking die aangeeft dat de wijn licht mousserend is.

PASSERILLAGE 

Dit is het overrijp laten worden van de druiven aan de tros waarna deze aan de tros drogen ( het worden rozijnen). Door het verdampen van het water stijgt de suikerconcentratie van het resterende sap. Voor een succesvol eindresultaat is het belangrijk dat er weinig neerslag valt. Extra neerslag zorgt voor een grotere kans op ongewenste schimmelvorming. Dergelijke wijnen worden ook wel aangeduid met “ Late oogst” 

PASSETOUTGRAIN / PASSE-TOUT-GRAIN 

Deze witte wijn uit de Bourgogne bestaat uit een mengsel van Gamay en minimaal 1/3 deel Pinot noir.
Deze druiven worden voor de gisting al bij elkaar gedaan. Er is dus geen sprake van ASSEMBLAGE.

PASSITO 

Aanduiding voor een Italiaanse wijn die gemaakt wordt van druiven die na de oogst zijn gedroogd. Net als bij PASSERILLAGE ontstaat er een geconcentreerd sap. Deze methode wordt gebruikt voor de droge of iets zoete Amarone della Valpolicella en de zoete Recioto della Valpolicella.

PERSWIJN

De wijn die ontstaat door het persen van druiven. Het verschil met AFLOOPWIJN is dat tijdens het persen ook TANINNES vrijkomen uit de pitjes en steeltjes van de druiven.

PERLANT

Zie parelend.

PÉTILLANT

Zie sprankelend.

PHYLLOXERA 

Druifluis met de naam Phylloxera vastatrix. Ongedierte oorspronkelijk afkomstig uit Amerika richtte tussen 1860 en 1880 een ware ravage aan in wijngaarden in Europa. Deze luizen tasten de wortels van de wijnstok aan. De beetwondjes aan de wortels raken geïnfecteerd wat er uiteindelijk voor zorgt dat de plant sterft. DE Vitis vinifera wortels zijn hier bijzonder gevoelg voor. De Amerikaanse druivensoorten hebben echter een afweermechanisme tegen Phylloxera. Het is vooral deze eigenschap dat men de Europese druivensoort is gaan enten op de resistente Amerikaans onderstam.

PIGEAGE 

Bij het maken van rode wijn is het belangrijk dat de kleur en aroma’s uit de druivenschillen opgenomen worden in de most. Afhankelijk van de keuzes van de wijnmaker zullen de vaste delen voor kortere of langere tijd bij het most gelaten worden. Tijdens de gisting worden de vaste delen door het koolzuur naar de bovenzijde van het van de kuip/de tank gedwongen en vormen daar een “ koek” (zie Chapeau). Voor het bevorderen van de extractie wordt deze koek ondergedompeld in de most. Dit proces wordt Pigeage genoemd. Vroeger gebeurde dit veelal met de hand tegenwoordig wordt dit michinaal gedaan.

PIGMENTEN 

Dit zijn kleurstoffen. 

PINEAU DES CHARENTES

Is een Franse drank afkomstig uit de Cognac streek. Voor de productie wordt aan de most cognac toegevoegd om hem te versterken. Hoewel het hierdoor feitelijk geen versterkte wijn is ( zoals o.a.Port) wordt het wel vaak zo aangeduid

De smaak is licht zoet en het wordt vaak licht gekoeld geserveerd. Er zijn verschillende varianten waaronder

wit, rood en rosé allen met een alcoholpercentage van 16 à 22%. 
Voor wit worden o.a. de Ugni Blanc, Colombard en Semillon gebruikt. Voor rood Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc en Malbec. Pineau des Charentes heeft sinds 1945 zijn eigen Appelation Contrôlée.

POLYFENOLEN 

Verzameling van verschillende chemische verbindingen (TANINNE (looizuur), ANTHOCYANEN (kleurstoffen) en fenolzuren) die bepalend zijn voor de kleur, smaak en kleur van de wijn. 

POURRITURE GRISE 

Rotting die veroorzaakt wordt door de schimmel BOTRYTIS CINEREA. Dit is dezelfde schimmel als bij POURRITURE NOBLE. Deze schimmel kan de kleur, smaak en kwaliteit druiven negatief beïnvloeden. Alleen onder bijzonder omstandigheden kan deze schimmelaantasting juist gewenst zijn. In dat geval spreken we van POURRITURE NOBLE 

POURRITURE NOBLE 

“Edele rotting”. Hoewel rot in veel gevallen een grote vijand is van de wijnmaker kan edele rotting gewenst en zelfs noodzakelijk zijn voor het maken van sommige wijnen

Edele rotting kan ontstaan bij een select aantal druivenrassen wanneer de schimmel BOTRYTIS CINEREA zich vormt onder bepaalde weersomstandigheden. Door een delicate balans van vocht (bijv. mist) kan de schimmel groeien en droogte (gedurende de dag) kan het water uit de druif verdampen. Dit verdampen is mogelijk doordat de schimmel minuscule gaatjes maakt in de schil van de druif. Het effect hiervan is dat de aroma’s en suikers achterblijven in veel geconcentreerder sap van de druif. Van dit geconcentreerde sap wordt vervolgens de wijn gemaakt. Beroemde wijnen als de Franse Sauternes, Duitse Trockenbeeren Auslese en de Hongaarse Tokaj wordne op deze wijze gemaakt.

PRADIKATSWEIN 

Een hoge kwaliteitscategorie in Duitsland en Oostenrijk voor niet gechaptaliseerde wijnen. De Prädikatswein wordt ingedeeld op basis van het suikergehalte in de  druiven op het moment van de oogst. Deze wijnen zijn opgedeeld in zes categorieën. 

Van laagste suiker gehalte naar hoogste: Kabinett, Spätlese, Auslese, Beereauslese (BA), Eiswein, Trockenbeerenauslese(TBA). In Oostenrijk is “Ausbruch” een categorie tussen Auslese en Beereauslese. Daarnaast is er nog een Strohwein/ Schilfwein

PRIMEURWIJN 

Jonge wijn die gemaakt wordt om snel na de oogst gedronken te worden. Beaujolais primeur is wellicht hjet bekendste voorbeeld van een wijn die op de derde donderdag van november op de markt komt in het jaar van de oogst. 

PRIMAIRE AROMA'S

Dit zijn de aroma's in de wijn die hun oorsprong vinden in de druif zelf

. Deze aromas in de druif worden beïnvloed door het ras, de locatie van de wijngaard en de keuzes van de wijnmaker in de wijngaard.

PROEFFORMULIER

Een formulier waarop de kenmerken van de wijn worden genoteerd. In basis bestaat een proefformulier minimaal uit een onderdeel , kleur, geur en smaak .Daarnaast kunnen ook 'body', 'afdronk', 'kwaliteit' etc onderdeel uitmaken van een formulier.

QBA (Qualitâtswein bestimmter Anbaugebiete). 

Categorie van Duitse wijnen die  afkomstig moet zijn uit 1 van de 13 Duitse wijnbouwgebieden (Anbaugebiete) afkomstig zijn. Wijnen in deze categorie moeten aan strengere eisen voldoen dan die met het label “Deutscher Wein” . Daarnaast mogen deze wijnen tot op zekere hoogte gechapitaliseerd worden.

QUINTA

De Portugees aanduiding van een wijndomein. Vaak is de aanduiding op het label niet de feitelijke herkomst die staat aangeduid.

RECIOTO 

Type zoete Italiaanse rode wijn die wordt gemaakt van druiven die volgens de PASSITO methode zijn gedroogd. Deze gedroogde druiven zijn sterk geconcentreerd in smaak

RÉCOLTANT-MANIPULANT 

In de Champagne is een Récoltant manipulant een wijnbouwer die zijn zelf gekweekte druiven gebruikt voor het maken van Champagne.

REDUCTIE 

Zuurstof kan ene vriend of vijand zijn in de wijn. Bij bloodstelling aan zuurstof spreekt men over OXIDATIE. In het tegenovergestelde geval spreekt men van REDUCTIE. Het gebrek aan zuurstof in de wijn kan negatieve gevolgen hebben voor het BOUQUET van de wijn dat hierdoor verloren kan gaan. Hoewel er geen gevaar is voor de houdbaarheid van de wijn geven de chemische verbindingen een nare en zwavelachtige lucht. Door zuurstof toe te voegen aan de wijn (luchten van de wijn voor het inschenken of het walsen in het glas) kan dit effect deels worden geminimaliseerd.

REMONTAGE 

Bij het maken van rode wijn is het belangrijk dat de kleur en aroma’s uit de druivenschillen opgenomen worden in de most. Afhankelijk van de keuzes van de wijnmaker zullen de vaste delen voor kortere of langere tijd bij het most gelaten worden. Tijdens de gisting worden de vaste delen door het koolzuur naar de bovenzijde van het van de kuip/de tank gedwongen en vormen daar een “ koek” (zie CHAPEAU).

Bij Remontage wordt de wijn onder uit het vat gepompt en direct over de chapeau teruggepompt Vaak gebeurt dit in combinatie met PIÉAGE

REMUAGE 

Bij de productie van mousserende wijn (gemaakt volgens de MÉTHODE TRADITIONELLE) wordt de fles langzaam van een horizontale positie in een verticale positie gebracht met als doel het liebezinksel naar de hals te laten gaan.   Middels DÉGORGEMENT kan deze vervolgens verwijderd worden. Onderdeel hiervan is ook dat de flessen (dagelijks) gedraaid moeten worden. Tegenwoordig worden hier vaak een gyropallete (grote kooi voor honderden flessen die het werk geautomatiseerd doet) voor gebruikt.

RESTSUIKERS 

Dit zijn de suikers die na de alcoholische vergisting overblijven in de wijn.

Ook droge wijn bevat rest suikers , echter wel minimaal.

RIJPING / RIJPHEID 

Is het ontwikkelingsproces van eerste groene vrucht tot rijpe druif. Waarbij de suikers steeds verder toenemen en meer in balans komen met de aanwezige zuren. “Fysiologische rijpheid” is het stadium waarin de suikers en zuren in de druif in de juiste balans aanwezig zijn. Na dit punt treedt OVERRIJPING op indien de druiven niet worden geoogst. Daarnaast is er “Fenolische rijpheid” Dit is de rijpheid van de fenolen. Dit is de rijpheid van de TANINNES. Onrijpe taninnes kunnen een “ groene” bittersmaak aan de wijn geven.

RISERVA 

Voor Italiaanse wijnen met een DOC of een DOCG aanduiding geldt dat deze wijnen die langer moeten rijpen dan de standaard volgens de appellation. 

RESERVA

Term die in Spanje gehanteerd wordt en een indicatie geeft voor de rijping van de wijn, in totaal en specifiek voor het deel op eikenhouten vaten. Naast de algemene regels worden in de Rioja afwijkende regels gehanteerd. Voor Spanje geldt: Rood: min. 36 maanden rijpen waarvan min. 12 maanden op eikenhouten vaten, Wit: min. 24 maanden rijpen waarvan min. 6 maanden op eikenhouten vaten, Voor Rioja geldt: Rood: min. 36 maanden rijpen waarvan min. 12 maanden op eikenhouten vaten, Wit: min. 36 maanden rijpen waarvan min. 6 maanden op eikenhouten vaten.

RODE WIJN 

Wijn gemaakt van blauwe druiven. De intensiteit van de kleur van de wijn wordt bepaald door het druivenras, de groeiomstandigheden en locatie van de wijngaard, het moment van oogsten en de VINIFICATIE.

ROSADO / ROSATO 

Benaming voor ROSÉ in resp. Spanje en Italië

ROSÉ 

Wijn die qua kleurstelling tussen rode en witte wijn in zit. Van hele bleke rosé met slechts een zwem van rood tot bijna oranje wijn. Voor het maken van rosé heeft de wijnmaker een aantal mogelijke opties. 1. Blauwe druiven worden gekneusd en geperst op eenzelfde manier als bij het maken van witte wijn. Hierdoor wordt er wat kleur uit de schillen onttrokken. Er moet echter voor gezorgd worden dat er weinig/geen taninnes in de wijn komen. 2. Druiven worden gekneusd en men laat de schillen gedurende korte tijd inweken in de most. Aansluitend wordt het afloopsap vergist. 3. Het mengen van een kleine hoeveelheid rode wijn met een witte wijn. Op rosé champagne na is dit in de EU niet toegestaan.

SEC/ SECCO / SECO / DRY /TROCKEN 

Term voor mousserende wijnen die een indicatie geeft over de zoetheid en de aanwezige restsuikers. In het geval van de halfzoete SEC is dit: 17-32 g/l. Zie ook RESTSUIKER

SECONDAIRE AROMA'S

Deze worden gevormd tijdens de vinificatie. Aanwezigheid /het ontbreken van zuurstof, 

Rijping op gist of juist niet, wel of geen gebruik van eikenhout voor de rijping

SÉLECTION DE GRAINS NOBLES 

De selectie tijdens de oogst van overrijpe of door POURRITURE NOBLE 

aangetaste druiven.

SNOEIEN 

In de winter en zomer worden de wijnstokken gesnoeid. De wintersnoei heeft als belangrijkste doel het bepalen van de posities en het aantal van de knoppen die het volgende seizoen loten gaan vormen.

De zomersnoei is gericht op de groene delen van de wijnstokken en is c

vooral bedoeld om het bladerdek te optimaliseren. Er moet voorkomen worden dat de wijnstok te veel energie steekt in de bladeren in plaats van in de druiven. Een te verkeerd gesnoeid of geleid bladerdek kan te veel of juist te weinig zonlicht toelaten. Daarnaast is de snoei ook van invloed op de lucht circulatie rond de druiventrossen. Bij te veel direct zonlicht kunnen de druiven verbranden. Als er te weinig lucht circuleert kan de luchtvochtigheid stijgen en is er een grotere kans op schimmels

Afhankelijk van de locatie van de wijngaard, het druivenras en de keuzes van de wijnmaker worden de wijnstokken op een bepaalde manier gesnoeid en al dan niet geleid. 

SNOEIEN en GELEIDEN

Druiven groeien aan de loten die voortkomen uit 1 jarig hout ( = loten uit het vorige groeiseizoen) Het is dus belangrijk bij de wintersnoei aan het einde van het seizoen om alvast te bepalen welk vruchthout de basis vormt voor het komende seizoen. Het snoeien kan in verschillende vormen. Bij de snoeiwijze 'en guyot' is er een stam vanwaaruit de verschillende korte of lange stukken vruchthout overblijven ( kort of lang gesnoeide guyot). Bij de snoeiwijze “cordon” is er naast de stam ook meerjarig hout die de basis vormt voor het vruchthout.

SOLERA 

Het Solera systeem is een methode die gebruikt wordt bij de productie van Sherry.

Dit gestapelde systeem van vaten met sherry van verschillende leeftijden is zo gemaakt dat er telkens slechts een deel van het vat wordt afgetapt. De vrijgekomen ruimte in het vat wordt gevuld met jongere sherry uit een bovenliggend vat. Op deze manier wordt een constante smaak en kwaliteit gewaarborgd. 

SOUTIRAGE

zie oversteken

SPÂTLESE 

Benaming in Duitsland of Oostenrijk voor een Prädikatswein. Dit ype wijn is geconcentreedrder met meer body en alcohol dan een Kabinette

Een Spätlese kan zowel droog als zoet zijn. In de classificatie heeft een Spätlese een hoger Mostgewicht dan een Kabinett maar minder dan een Auslese

SPUMANTE

Aanduiding voor mousserende wijn uit Italië. Zie ook FRIZZANTE

STABILISATIE 

DE activiteiten van de wijnmaker om de wijnstabiel te maken en zo te beschermen tegen ongewenste veranderingen in de wijn zoals ontstaan van neerslag, ongewenste chemische reacties die een nadelig effect hebben op de wijn. Daarnaast is het het tegen gaan van micro-organismen waardoor de wijn tijdens het transport of het bewaren zou kunnen bederven.

STILLE WIJN 

Wijn waar geen (merkbare) koolzuur in aanwezig is.

STROWIJN 

Zie VIN DE PAILLE.

SULFATAGE 

Om de wijnstok te behandelen tegen schimmelziekte werd vroeger gebruik gemaakt van “Bordeauxse pap” (middel met o.a. kopersulfaat). Tegenwoordig gebruikt men synthetische middelen zonder sulfaat maar de term “sulfatage” is gebleven.

SULFITAGE 

Zwavelen/ het toevoegen van zwaveldioxide (SO2). Zwaveldioxide kan worden ingezet als antioxidant (bijv. om de most te beschermen tegen oxidatie), Als Antiseptisch middel (SO2 dood natuurlijke ongewenste gisten, terwijl de gewenste gist voor het wijn maken blijven leven). Ook het zwavelgehalte in de wijn wordt aangeduid met Sulfitage. ZIE ook ZWAVELDIOXIDE

SUR LIE 

Dit betekent letterlijk “Op het bezinksel”. Als de grove lie verwijderd is kan de wijnmaker ervoor kiezen om de wijn op de fijne lie te laten rijpen om een unieke smaak aan de wijn te geven. Muscadet sur Lie is hier een voorbeeld van. Zie ook AUTOLYSE

SÜSSRESERVE

Onvergist druivensap dat toegevoegd kan worden aan Kabinett 

TAFELWEIN

Duitse benaming voor tafelwijn. zie ook Vin de pays

TANNINE 

Looizuur aanwezig in de takjes, pitjes en schillen van de druif. Deze zuren komen vrij

bij het persen en tijdens de gisting. Tannines zijn te herkennen aan het droogtrekkende gevoel in de mond. Doordat de gisting bij witte wijn plaatsvindt na de persing zijn hier (nagenoeg) geen taninnes in aanwezig. Tannines spelen een belangrijke rol bij het bewaar potentieel van een rode wijn.

TARTAREN

Zie wijnsteen

TERROIR / TERROIRWIJN

Het Terroir is het samenspel van bodem, klimaat, omgeving (watermassa’s, reliëf), locatie (breedte graad, hoogte, expositie), druivenras en de kunde van de wijnmaker die leiden tot het onderscheidende vermogen in de wijn. Als deze elementen herkenbaar terug te vinden zijn in de wijn spreekt man van een 

TINTO

In Spanje en Portugal wordt hiermee rode wijn aangeduid

TONNEAU 

In Bordeaux  wordt met een tonneau een inhoudsmaat van een vat of fust aangegeven die overeenkomt met vier barriques van 225 l. is dus 900 liter.

TROCKEN 

Droog Zie ook SEC

TROCKENBEERENAUSLESE 

Letterlijk gedroogde (Trocken) ,Bessen/druiven (beeren) die zijn uitgezocht (auslese)".

Het is een Oostenrijkse of Duitse wijn die is gemaakt van (over)rijpe druiven die geselecteerd worden uit de druiventros. Deze druivenzijn door edele rotting (zie botritis) aangetast. De wijn is zoet met een laag alcoholgehalte 

TROS 

Verzameling bessen ( die we druiven noemen) die als bundel groeien aan een druivenplant. Na bestuiving van de bloessem  in het voorjaar groeien er bessen die aan het einde van de zomer kunnen worden geoogst

UITBOTTING 

Een van de fases in het groeiseizoen van de druivenplant. Dit is het moment waarop de aanwezige knoppen opzwellen openbarsten en zich ontwikkelen tot nieuwe loten waaraan de bloessem (en later dus de trossen) groeien..

VDN 

Zie vin doux naturel.

VENDANGES VERTES 

Betekent de “groene oogst”. Als er te veel vruchten gevormd worden zal de druivenplant de aanwezige energie steken in alle vruchten. Omdat dit de kwaliteit van de druiven kan beïnvloeden worden sommige van de trossen vroegtijdig geoogst. Zo krijgen de resterende druiven meer kans zich optimaal te ontwikkelen.

VENDANGES TARDIVES 

Aanduiding voor “ late harvest” / “ late oogst” waarbij druiven langer hebben kunnen rijpen. Deze overrijpe druiven worden vaak gebruikt voor zoete(re) en aromatische wijnen.

VÉRAISON 

Een van de fases in het groeiseizoen van de druivenplant. Dit is het moment waarop de druiven beginnen met rijpen en van kleur gaan veranderen. Alle druiven zijn groen tot dit moment en krijgen vanaf nu de specifieke kleur.

Verband Deutscher Prädikatsweingüter (VDP)

Samenwerkingsverband van onafhankelijke Duitse wijnproducenten met wijngaarden die tot de beste van Duitsland behoren. Zij hebben hun wijngaarden geclassificeerd en regelgeving opgesteld omtrent o.a. toegestane rassen (per gebied).

VIN DE FRANCE 

In Frankrijk geproduceerde wijnen zonder verder specifieke geografische aanduiding worden aangeduid met Vin de France. Voorheen werd hiervoor Vin de table gebruikt.

VIN DE GOUTTE 

Na de gisting van rode wijn bevat de kuip of tank zowel wijn als de “marc”. Vin de goutte is de wijn die vrijkomt zonder persing (lekwijn). Dit on tegenstelling tot de VIN DE PRESSE (perswijn).

VIN DE PAILLE 

Benaming voor Strowijn (in Oostenrijk ook Schilfwein genoemd) is een likoreuze wijn die is gemaakt van overrijpe druiven. De druiventrossen worden na de oogst op stro-matten gelegd of opgehangen. Door deze behandeling drogen de druiven uit en wordt het resterende sap extra geconcentreerd. ZIE ook PASSITO In Frankrijk worden deze wijnen o.a. in de Jura en in de Côtes du Rhône geproduceerd.

VIN DE PAYS

Tafelwijn die onder bepaalde omstandigheden geproduceerd moet zijn. De regels hebben betrekking op de aanplant, de rijpheid en kwaliteit van de druiven. Op het etiket staat uit welk departement of uit welke streek de wijn afkomstig is. In de Europese regelgeving behoren landwijnen tot de categorie van wijnen met een beschermde geografische benaming. Ze mogen niet versneden zijn met wijnen van een andere herkomst.

VIN DE PRESSE 

Na de gisting van rode wijn bevat de kuip of tank zowel wijn als de MARC. Als de Vin de goutte is afgetapt kan de marc geperst worden tot VIN DE PRESSE .

VIN DE RÉSERVE

“Reserve wijnen” Dit zijn wijnen die door wijnboeren of handelaren bewaard worden om later vermengd te worden. Bij dergelijke wijn is een jaartal aanduidding niet toegestaan

In de Champagne worden deze wijnen gebruikt voor het maken van  Champagnes zonder oogstjaarvermelding.

VIN DOUX NATUREL

VDN zijn versterkte zoete wijnen. Tijdens de alcoholische gisting wordt het proces gestopt door het toevoegen van alcohol. Het resultaat is een wijn met zowel voldoende restsuikers waarbij het alcopercentage wordt gehaald door de toegevoegde alcohol en niet door de alcoholische gisting. Enkele voorbeelden van een dergelijke VDN zijn Port (Portugal), Malaga (Spanje), Marsala (Italië), Banyuls (Frankrijk), Muscat de Beaumes-de-Venise (Frankrijk), Muscat de Frontignan (Frankrijk)

VIN GRIS 

Rose gemaakt waarbij de blauwe druiven direct geperst worden zonder maceratie. Hierdoor is er weinig contact tussen het witte sap en de blauwe schillen.   Het gevolg is dat een zeer lichtroze wijn ontstaat.

VINIFICATIE 

Het proces om van geoogste druiven wijn te maken

VIN JAUNE

Witte wijn uit de Jura, die geel kleurt door de flor, een 'sluier' van giststoffen.

VITIS LABRUSCA 

Een van de Amerikaanse wijnstokvariëteiten bestand tegen Phyloxera

VITIS VINIFERA 

De Europese wijnstokvariëteit met verschillende druivenrassen waar wijn van wordt gemaakt

VRUCHTHOUT

De loten die aan het einde van het groeiseizoen bij de wintersnoei aan de plant worden gelaten en de basis zijn voor de nieuwe loten van het volgende seizoen

WIJN VAN EEN NACHT

of Rosé d'une nuit: Rosé met een diepe kleur die wordt verkregen door de wijn 12 tot 24 uur in contact te laten met de mare.

WIJNBEREIDING 

Zie vinificatie.

WIJNKELDER 

De plek waar wijn wordt gemaakt of opgeslagen

WIJNSTEEN 

Dit zijn de gekristaliseerde zouten van het wijnsteen zuur. Bij witte wijn helder en bij rode wijn rood ( als gevolg van kleurstoffen in de wijn). Deze kristallen (TARTAREN geheten) zijn smakeloos en onschadelijk voor de wijn.

WITTE WIJN 

Wijn gemaakt van witte of blauwe druiven met wit sap dat wordt vergist

Zie ook vinificatie en alcoholische gisting.

ZUURGRAAD 

Zie aciditeit

ZWAVELDIOXIDE (SO2) 

Chemische stof  bestaande die door wijnmakers wordt gebruikt om de most en de wijn te beschermen tegen oxidatie, microben en bacteriën en wordt o.a. gebruikt de wijn te stabiliseren